W 2001 roku Ministerstwo Zdrowia ustanowiło dzień 23 lutego jako Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją. Celem tego dnia jest przede wszystkim rozpowszechnienie wiedzy na temat depresji oraz konieczności jej diagnozowania i wdrożenia właściwego leczenia, ale także zwrócenie uwagi na stale zwiększającą się zachorowalność na depresję zarówno w Polsce, jak i na całym świecie [1].
Według badań Instytutu Psychiatrii i Neurologii EZOP II z 2021 roku, u ponad 26% Polaków (ponad 8 milionów) rozpoznaje się przynajmniej jedno zaburzenie psychiczne w ciągu życia [2]. Z kolei prawie 4% populacji (około 1,2 miliona Polaków) doświadcza przynajmniej jednego epizodu depresji kiedykolwiek w życiu [2]. Jest to stale narastający problem zarówno zdrowotny, jak i społeczny; coraz częściej chorują nie tylko dorośli, ale także młodzież i młodzi dorośli [2]. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) depresja w 2020 roku zajmowała drugie miejsce wśród najczęściej występujących chorób na świecie [3]. Z uwagi na stale rosnącą liczbę diagnozowanych przypadków depresji we wszystkich grupach wiekowych, szacuje się, że do 2030 roku może stać się najpowszechniejszą chorobą na świecie [3].
Obecnie wśród zalecanych metod leczenia depresji wyróżnia się m.in. farmakoterapię oraz psychoterapię. Podstawową metodą leczenia depresji jest odpowiednio dobrana przez lekarza farmakoterapia [4,5]. Psychoterapia może odgrywać równie ważną, integralną rolę na różnych etapach leczenia i przy różnym stopniu nasilenia choroby. Często przy łagodniejszym przebiegu lub pierwszym epizodzie choroby, może się okazać skuteczna jako samodzielna metoda leczenia [4]. W celu optymalizacji leczenia depresji istotną rolę może odgrywać także psychoedukacja, czyli odpowiednie edukowanie przez lekarza pacjenta oraz jego najbliższych na temat samego zaburzenia, zasad terapii oraz dostępnych metod leczenia uwzględniając ich korzyści i potencjalne ryzyko [5].
Depresja może przybierać różne oblicza, a jej przyczyny mogą być zróżnicowane. W przypadku pojawienia się objawów, które mogą sugerować występowanie epizodu depresji, należy jak najszybciej zwrócić się po profesjonalną pomoc medyczną [1,6]. Warto pamiętać, że zgodnie z obowiązującymi aktualnie przepisami prawa w Polsce, żeby skorzystać z konsultacji u lekarza psychiatry, nie jest wymagane skierowanie [7]. Depresja jest chorobą, którą można i należy leczyć. W przypadku wdrożenia farmakoterapii, warto pamiętać o konieczności przestrzegania zaleceń lekarza odnośnie regularnego przyjmowania leków (pory dnia, długości terapii czy stosowanej dawki), a także o tym, że leki przeciwdepresyjne nie uzależniają oraz nie należy ich odstawiać bezpośrednio po uzyskaniu poprawy samopoczucia i funkcjonowania pacjenta [5]. Należy pamiętać, że rodzaj terapii jest dobierany przez lekarza indywidualnie do każdego pacjenta, leczenie często jest długotrwałe i nie istnieją uniwersalne dla wszystkich metody leczenia depresji [4]. Bardzo ważne dla utrzymania zdrowego nastroju i samopoczucia jest również prowadzenie zdrowego i higienicznego trybu życia. Dbajmy o swoje zdrowie psychiczne.
Gdzie można szukać pomocy?[8]
- Poradnie zdrowia psychicznego
- Szpitale lub oddziały psychiatryczne
- Ośrodki interwencji kryzysowej
- Poradnie psychologiczno-pedagogiczne
- 116 111 – bezpłatny kryzysowy telefon zaufania dla dzieci i młodzieży, czynny całą dobę przez 7 dni w tygodniu
- 116 123 – bezpłatny kryzysowy telefon zaufania dla dorosłych w kryzysie emocjonalnym, czynny przez 7 dni w tygodniu w godz. 14:00–22:00.
W nagłej sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia[7]:
- zadzwoń na numer alarmowy 112 lub
- udaj się do najbliższego szpitalnego oddziału ratunkowego (SOR) w szpitalu, w którym znajduje się oddział psychiatryczny lub
- udaj się na najbliższą izbę przyjęć w szpitalu, w którym znajduje się oddział psychiatryczny.
Zachęcamy również do wypełnienia kwestionariusza przesiewowego w kierunku występowania depresji*.
*Kwestionariusz nie jest narzędziem do rozpoznawania depresji a narzędziem przesiewowym. Ma on na celu wychwycenie stanów wymagających konsultacji lekarskiej. Ostateczne rozpoznanie ustala lekarz.
Niniejszy artykuł nie stanowi porady lekarskiej. W przypadku zaobserwowania u siebie lub swoich najbliższych niepokojących objawów czy pogorszenia stanu zdrowia, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem. Decyzję o podjęciu leczenia i rodzaju terapii podejmuje lekarz.
Źródła:
[1] 23 luty Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją; https://www.gov.pl/web/psse-torun/ogolnopolski-dzien-walki-z-depresja [dostęp: 14.02.2025 r.]
[2] Wyniki badania EZOP II (Kompleksowe badanie stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa i jego uwarunkowań) – Wybrane zaburzenia psychiczne i ich uwarunkowania; https://ezop.edu.pl/wp-content/uploads/2021/12/EZOPII_Wybrane-zaburzenia.pdf [dostęp: 14.02.2025 r.]
[3] Zhang Y, et al. “Change in the global burden of depression from 1990-2019 and its prediction for 2030”. J Psychiatr Res. 2024; 178: 16-22.
[4] Samochowiec J, et al. „Leczenie farmakologiczne epizodu depresji i zaburzeń depresyjnych nawracających – wytyczne Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i Konsultanta Krajowego ds. Psychiatrii Dorosłych”. Psychiatr. Pol. 2021; 55: 235-259.
[5] Rybakowski J. „Psychofarmakologia kliniczna”. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2023: 436, 441.
[6] Borowiecka-Karpiuk J. „Depresja: przyczyny, objawy i leczenie. Jak pomóc osobie z depresją?” https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/69882,depresja [dostęp: 14.02.2025 r.]
[7] NFZ. „Specjalistyczna pomoc w problemach psychicznych”. 2024; https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/specjalistyczna-pomoc-w-problemach-psychicznych [dostęp: 14.02.2025 r.]
[8] NFZ. „Jak pomóc sobie i innym w depresji”. 2024; https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/jak-pomoc-sobie-i-innym-w-depresji [dostęp: 14.02.2025 r.]
