10 października – Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego

Święto to jest obchodzone od 1992 roku, a zainicjowała je Światowa Federacja Zdrowia psychicznego (ang. World Federation for Mental Health).¹ Temat ten jest niezwykle istotny, patrząc na badania Instytutu Psychiatrii i Neurologii EZOP II, które wskazują, że w ciągu całego życia 26,46% dorosłych Polek i Polaków cierpi na przynajmniej jedno z zaburzeń psychicznych.²

Według definicji WHO, zdrowie psychiczne to nie tylko brak zaburzeń czy chorób, ale również zdolność człowieka do realizowania własnych potrzeb, osiągania celów, czerpania radości z życia oraz budowania i utrzymywania pozytywnych relacji z innymi. Jest ono również kluczowe dla aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym. Dobre zdrowie psychiczne jest fundamentem ogólnego zdrowia, ponieważ problemy psychiczne mogą wpływać na zdrowie fizyczne, samopoczucie, efektywność zawodową i relacje z innymi ludźmi.¹

Warto zaznaczyć, że zaburzenia psychiczne to zróżnicowana grupa dysfunkcji, które obejmują problemy z myśleniem, regulacją emocji oraz zachowaniem. Do tej grupy zaliczają się takie schorzenia jak schizofrenia, depresja, zespół stresu pourazowego, anoreksja, bulimia, fobie oraz hipochondria.³

Według danych WHO, w 2019 co ósma osoba (czyli 970 milionów ludzi na całym świecie) cierpiała na jedno z zaburzeń psychicznych, przy czym najczęstszymi były zaburzenia lękowe i depresyjne. Natomiast w 2020 roku liczba osób cierpiących na zaburzenia lękowe i depresyjne znacznie wzrosła z powodu pandemii COVID-19, szacuje się, że wzrost nastąpił odpowiednio o 26% i 28%.

Dodatkowo statystyki Światowej Organizacji Zdrowia wskazują, że w 2019:

• 301 milionów ludzi zmagało się z zaburzeniami lękowymi,
• 280 milionów osób chorowało na depresję,
• 40 milionów pacjentów zmagało się z chorobą afektywną dwubiegunową⁴.

Charakterystyczne dla zaburzeń lękowych są intensywny strach i niepokój, którym towarzyszą zaburzenia w zachowaniu. Objawy są na tyle silne, że mogą prowadzić do dużego dyskomfortu lub trudności w codziennym funkcjonowaniu. Wśród różnych rodzajów zaburzeń lękowych wyróżnia się m.in.:

• uogólnione zaburzenie lękowe (nadmierne zamartwianie się),
• zaburzenie paniczne (objawiające się napadami paniki),
• lęk społeczny (nadmierny lęk w sytuacjach społecznych),
• oraz lęk separacyjny (silny strach przed rozłąką z bliskimi).⁴

Z kolei depresja może przyjmować różne formy. Objawia się nie tylko ciągłym uczuciem smutku, z którym często jest utożsamiana, ale również utratą zainteresowania rzeczami, które wcześniej sprawiały nam radość. Do jej najczęstszych symptomów należą brak energii, problemy ze snem i senność, a także niepokój, poczucie winy, obniżona samoocena, a czasem nawet utrata sensu życia.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), depresja w 2020 roku zajmowała drugie miejsce wśród najczęściej występujących chorób na świecie. Z uwagi na rosnącą liczbę diagnoz we wszystkich grupach wiekowych, przewiduje się, że do 2030 roku może stać się najpowszechniejszym schorzeniem.⁵

W obu przypadkach dostępne są skuteczne metody leczenia psychologicznego, a w zależności od wieku i nasilenia objawów, można również rozważyć leczenie farmakologiczne.⁴

To wszystko pokazuje jak ważne jest zadbanie o swoją kondycję psychiczną. Dlatego warto zatroszczyć się o takie aspekty jak:

• wypoczynek, regularne wysypianie się,
• aktywność fizyczną,
• odpowiednią dietę,
• oraz relację z przyjaciółmi i znajomymi.¹

Gdzie można szukać pomocy?

1. 800 121 212 Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka bezpłatnie, czynny całą dobę.
2. 116 123 Telefon Zaufania dla Osób Dorosłych w Kryzysie Emocjonalnym, bezpłatnie, 14:00–22:00.
3. 116 111 Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży bezpłatnie, czynny całą dobę.¹

Zachęcamy do wypełnienia kwestionariusza przesiewowego w kierunku występowania depresji
Kwestionariusz

Bibliografia:

¹Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Złotoryi ,, Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego 2023” 2023 https://www.gov.pl/web/psse-zlotoryja/swiatowy-dzien-zdrowia-psychicznego-2023 [dostęp: 04.09.2024].

²Wciórka J. ,,Rozpowszechnienie zaburzeń” Konferencja podsumowująca projekt EZOP II., Instytut Psychiatrii i Neurologii, 2021 https://ezop.edu.pl/wyniki-badania/ [dostęp: 04.09.2024].

³Fundacja Nie Widać Po Mnie ,,10 Października 2023 — Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego” https://niewidacpomnie.org/2023/10/10/10-pazdziernika-2023-swiatowy-dzien-zdrowia-psychicznego/ [dostęp: 04.09.2024].

⁴World Health Organization ,,Mental disorders”, 2022 https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-disorders/?gclid=CjwKCAjwyY6pBhA9EiwAMzmfwRLui5Pl29EOyltz8YRpWH5zS_37Tx5Mkre9bcj0fTf3dxxjllDuZRoCGHAQAvD_BwE [dostęp: 04.09.2024].

⁵Wojtasiński Z. ,,Depresja będzie najczęściej występującą chorobą na świecie. WHO podaje dane” 2023 https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1540480%2Cdepresja-bedzie-najczesciej-wystepujaca-choroba-na-swiecie-who-podaje-dane [dostęp: 04.09.2024].